Van zonnepanelenactie naar AED naar aardgasvrijplannen in Barsbeek

1 oktober 2020

Van zonnepanelenactie naar AED naar aardgasvrijplannen in Barsbeek

Een van de grote uitdagingen voor gemeenten in de warmtetransitie is: hoe krijgen we bewoners mee? Maar soms lopen de bewoners juist voor de troepen uit. Zoals in Barsbeek in het Overijsselse Zwartsluis. Daar kwam het initiatief voor onderzoek naar de mogelijkheden om van het aardgas af te gaan, uit de buurt zelf.

Het zaadje werd in het voorjaar van 2018 geplant, bij een bijeenkomst van de gemeente voor bewoners. De Barsbekers Cees Selles en Greet Generaal raakten aan de praat met buurtbegeleider Alex de Ruiter van Buurkracht, die een presentatie gaf over hoe Buurkracht volgens een vaste aanpak buurtinitiatieven van de grond helpt tillen. “Zo vatten we het idee op om samen met Buurkracht in onze buurt een zonnepanelenactie te organiseren”, vertelt Cees. “Daarvoor stelden we eerst een buurtteam samen van enthousiaste bewoners die hierin het voortouw wilden nemen. Toen de actie stond, nodigden we de hele buurt – 250 woningen – uit voor een informatieavond. Dat werd een daverend succes: we rekenden op 60 bezoekers, maar er kwamen er twee keer zo veel. En vervolgens stroomden de offerteaanvragen binnen.”

Volgorde omgedraaid
De actie liep gesmeerd, maar toch zette het buurtteam hem na twee maanden on hold. Cees: “We kwamen tot de conclusie dat we onze huizen eigenlijk in de verkeerde volgorde aan het verduurzamen waren. Als we straks van het aardgas af gaan, komt daar mogelijk een alternatief voor in de plaats waarvoor we veel stroom nodig hebben – denk aan een warmtepomp. Dan zijn die tien zonnepanelen die bewoners nu laten plaatsen, er misschien wel tien te weinig. Het leek ons daarom verstandig om eerst uit te zoeken wat het voor ons betekent om de overstap naar aardgasvrij te maken. Zodat we daar later onze duurzame stroomvoorziening op kunnen afstemmen. Dat helpt ook keuzes te maken in de aanloop daarnaartoe. Liefst budgettair neutraal en niet verplicht versneld, maar wanneer men eraan toe is. Bijvoorbeeld als de ketel het begeeft of de vloer wordt vervangen.”

Meld ons maar aan!
Het team klopte aan bij de gemeente om hierover verder te praten. “Ik had gehoord dat er subsidies beschikbaar waren voor wijken die als proeftuin voor de warmtetransitie gingen werden ingezet”, zeg Cees. “Daar wilden we meer van weten. Met de gemeente hebben we opnieuw een informatieavond georganiseerd, waarbij ook vertegenwoordigers van de gemeente, het waterschap en netbeheerders aanwezig waren. Ook weer volle bak. ‘Meld ons maar aan’, zeiden we aan het eind van de avond. Maar Barsbeek voldeed helaas niet aan de voorwaarden voor de proeftuinen. Onze jonge buurt is te goed geïsoleerd, en bijna alle huizen zijn koopwoningen.”

Potje voor haalbaarheidsonderzoek
Wel bleek Barsbeek in aanmerking te komen voor een subsidie om onderzoek uit te voeren naar alternatieven voor aardgas: zijn die er en zijn ze op een rendabele manier in te voeren? “Natuurlijk waren we geïnteresseerd in die subsidie. Maar er hing één voorwaarde aan waarmee we niet akkoord konden gaan. Als uit het onderzoek zou blijken dat de overstap op aardgasvrij financieel en technisch haalbaar was, moest die ook gezet worden. Wij vonden dat geen taak voor ons. Daar hebben we lang over gediscussieerd, en uiteindelijk is die regel aangepast – ook andere buurten haakten door die voorwaarde af.”

Veiliger met AED
In de tussentijd hield het buurtteam van Barsbeek de buurt op de hoogte en startten ze een ander initiatief: een AED voor de buurt. Ook dit werd een doorslaand succes: binnen no time meldden zich zo veel buurtgenoten die hierin mee wilden investeren dat er zelfs geld overbleef voor een AED-training voor een groep bewoners. Cees: “Zo is de buurt meteen een beetje veiliger geworden. En voor ons was de actie ook een goede manier om te zorgen dat zo veel mogelijk buren de buurkracht-app downloadden. Zo’n 80 procent van de huishoudens kunnen we nu via die app heel makkelijk bereiken.”

Volgende stappen in zicht
Dat komt bijvoorbeeld goed van pas in het aardgasvrijproject, dat achter de schermen door is blijven lopen, ook weer onder begeleiding van Buurkracht. “Vlak voor de lockdown hebben we de buurt bijgepraat in opnieuw een drukbezochte bijeenkomst. Daarna wilden we voor 18 typen huizen in onze buurt in kaart laten brengen of en zo ja hoe ze van het aardgas af kunnen. En wat dan de nieuwe warmtebron zou kunnen zijn. Corona heeft flink roet in het eten gegooid, maar we gaan gewoon door met het werk en is het onderzoek bijna afgerond. Op 22 september staat de volgende bijeenkomst gepland – allemaal volgens de RIVM-richtlijnen. Daar hopen we de resultaten te presenteren. Dan bepalen we samen wat de vervolgstappen worden.”