Column Roel Woudstra: Zitten gemeenten de groene burger dwars?

22 oktober 2020

Column Roel Woudstra, Stichting Buurkracht: Zitten gemeenten de groene burger dwars?

In aanloop naar de Duurzame 100 van dit jaar informeerde dagblad Trouw bij 225 burgerinitiatieven naar hun waardering van de gemeente. De antwoorden? Hoop op meer ondersteuning, maar ook frustratie over achterblijvende inspanningen van gemeenten. Ook de onlangs gepresenteerde concept-RES’en toonden aan dat er nog heel wat huiswerk te doen is als het gaat om de aansluiting met burgers. Zitten ‘gemeenten de groene burger dwars’, om in de bewoordingen van Trouw te spreken? Of ligt het anders?

Alle gemeenten in Nederland willen (en moeten) uiterlijk in 2050 klimaatneutraal zijn. In veel plaatsen is 2030 zelfs de ambitie. De ene gemeente is hierin proactiever en slagkrachtiger dan de andere. Maar hoe het ook zij, we komen hiermee wel meteen aan bij het eerste punt. Want waar het ambtelijke apparaat al geruime tijd met dit thema bezig is en de tijd dringt, staat voor de meeste mensen verduurzaming níet op de dagelijkse agenda. En zeker niet al geruime tijd. Wat niet wil zeggen dat Nederlanders duurzaamheid en de energietransitie niet belangrijk vinden, maar het verklaart wel dat gemeenten ‘te snel’ gaan in de beleving van hun inwoners: ze zitten niet gelijk in de wedstrijd.

Dat de wedstrijd in het echte leven niet gelijktijdig is gestart, brengt nog een risico mee. Namelijk dat bewoners het idee hebben dat er over ze heen wordt gewalst, dat ze niet worden meegenomen in de plannen, dat ze simpelweg te horen krijgen wat er staat te gebeuren. Wat weer veelal tot onbegrip leidt bij gemeenteambtenaren, want ‘we informeren de burger toch?’, het gevolg van de bubbel waar ze met elkaar in zitten. Het moge duidelijk zijn dat ook dit niet bevorderlijk is voor de samenwerking tussen de gemeente en haar inwoners. En daarmee voor de energietransitie.

Dát verduurzamen niet boven aan de dagelijkse agenda staat van alle mensen, is begrijpelijk. Iedereen heeft verschillende wensen, agenda en interesses. Dat is ook helemaal niet erg. Sterker nog, maak hier gebruik van! Inventariseer wat er leeft in de buurt en vraag bewoners of ze hieraan een bijdrage willen leveren. Uit onze ervaringen blijkt dat er dan allerlei bewoners opstaan die samen aan de slag willen om hun buurt mooier, veiliger, duurzamer en vaak gezelliger te maken. Het gaat erom dat mensen in beweging komen, dát zorgt uiteindelijk voor een vliegwieleffect. Waarin verduurzaming misschien niet de motor, maar wel de bijvangst is. Het groepje jonge ouders dat zich hard heeft gemaakt voor een rookvrije speelplek, is bijvoorbeeld eerder genegen ook een steentje bij te dragen als andere buurtbewoners bezig zijn met een collectieve zonnepanelenactie. Gemeenten hebben nog te vaak hun energieoogkleppen op waardoor ze vergeten om zich heen te kijken en te ontdekken wat er nog meer speelt op lokaal niveau. En hoe ze hieraan kunnen bijdragen.

Of gemeenten moedwillig de groene burger dwarsbomen? Daar geloof ik niets van. Feit is wel dat er een stuk beter moet worden samengewerkt, met wederzijds begrip en vertrouwen, om te voorkomen dat de energietransitie aan weerstand en vertraging ten onder gaat. En dat kan ook, want alle ingrediënten hiervoor zijn voorhanden!

Deze column van Roel Woudstra, directeur Stichting Buurkracht, verscheen eerder in Binnenlands Bestuur. Roel deelt hierop maandelijks zijn visie op burgerparticipatie.