Nieuwkoop: Gemeente en coöperatie leren elkaar vertrouwen

3 september 2021

Nieuwkoop: Gemeente en coöperatie leren elkaar vertrouwen

Waar:

Nieuwkoop, Zuid-Holland

Vertrekpunt

De gebiedscoöperatie Nieuwkoop is gestart met collectieve zonnedaken en heeft inmiddels al op 6 bedrijfsdaken 2000 zonnepanelen gelegd voor 160 leden. Voorzitter Jan Dirven legt uit waarom het een gebiedscoöperatie is: ‘Duurzaamheid gaat over meer dan alleen zonnepanelen en van het aardgas af. Het gaat ook over mobiliteit, CO₂, klimaat, natuur, grondstoffen en afval. Op gebiedsniveau kun je het beste zien waar de aanknopingspunten zitten, waar de meerwaarde te behalen is.’

Meerwaarde van een gebied benutten

Zo heeft de coöperatie de logistieke organisatie opgezet voor een kleinschalige mobiele installatie die moet gaan demonstreren dat verschillende soorten reststromen van biomassa kunnen worden getorreficeerd en vergast.  Als de aangevraagde Europese subsidie wordt toegekend kan het project van start gaan. Dit is een nieuwe techniek, waarbij biomassa compacter en droger wordt gemaakt om het daarna te vergassen. De bron van de biomassa is lokaal voorhanden: riet en plantenresten uit de Nieuwkoopse plassen en stengels van bijvoorbeeld tomaten en paprika’s uit de kassen. Hieruit kan hoogwaardig synthetisch gas gewonnen worden, dat goed gebruikt kan worden in de chemische industrie.

In dit demonstratieproject levert een tuinder de stengels en gebruikt hij  zelf het gas om zijn WKK weer mee te stoken. Daarnaast blijft er na de vergassing een vaste stof over: biochar. Dit is een koolstofrijke vaste stof die goed gebruikt kan worden in bijvoorbeeld filters. Een groot bedrijf, Interface, heeft interesse om dit materiaal in zijn vloertegels te verwerken, om zo het doel van een negatieve CO₂ voetafdruk te kunnen realiseren. Een mooi voorbeeld van circulair werken!

Aardgasvrij ‘mislukt’?

Jan Dirven raakte enkele jaren geleden in contact met  een enthousiaste inwoner in zijn gemeente die in een gevorderd stadium was om zijn zelf zijn huis aardgasvrij te maken en daarmee actief was in zijn buurt. In hun enthousiasme besloten ze samen het breder te trekken: kunnen we niet met de buurt én met de gemeente in gesprek gaan over hoe deze buurt de eerste stappen naar aardgasvrij zou kunnen zetten?  Ze schreven een plan van aanpak. Het plan belandde helaas onderin de la, de ambtenaren hadden geen tijd om ernaar te kijken.  Jan herinnert zich dat de houding er één was van  ‘dat is een taak van de gemeente zelf  en dat laten we niet aan goedwillende burgers over’. Let wel: dit speelde enkele jaren geleden, toen er nog geen Klimaatakkoord was en geen sprake van een TransitieVisie Warmte. De tijd was er nog niet rijp voor.

Intussen zijn we enkele jaren verder en hebben beide partijen veel geleerd en stappen gezet in de samenwerking. Het realiseren van steeds meer zonnedaken heeft laten zien dat de coöperatie in staat is concrete projecten uit te voeren en continuïteit te bieden. De coöperatie kan de gemeente tijdrovend werk uit handen nemen. Zo kunnen beide samen dingen voor elkaar krijgen die anders niet zouden lukken.

Op herhaling: aardgasvrij?

Er is dus onderling vertrouwen en begrip gekomen en de coöperatie wordt steeds meer betrokken: bij de Regionale Energie Transitie, bij het opstellen van de TransitieVisie Warmte, bij het betrekken van inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Zonder hen kan de energietransitie immers niet slagen. In de ogen van Piet Melzer, penningmeester van de coöperatie,  betekent dit, dat je eerst met de mensen in een wijk in gesprek gaat en pas daarna – samen met hen – de juiste (aardgasloze) oplossing vindt. Dat vraagt van ambtenaren een andere benadering: niet alles bedenken in het gemeentehuis, maar van buiten naar binnen werken.

In de wijk Schoterveld (PAW aanvraag in 2020 afgewezen) trekken de gemeente Nieuwkoop, de coöperatie en de dorpsvereniging nu gezamenlijk op. Samen onderzoeken zij of er een haalbaar en betaalbaar warmtenet ontwikkeld kan worden met warmte vanuit afvalwater. Het doel is dat de mensen in de wijk uiteindelijk zelf eigenaar worden van dat warmtenet. Het geld en de zeggenschap blijven zo in het gebied zelf.

Rol van de Participatiecoalitie